“ရိုးရိုးဒူးရင်းမျိုးမှ သူ့အလိုလို ပြောင်းလဲသွားတဲ့ ဆူးမဲ့ ဒူးရင်းသီးမျိုးကို မျိုးပွားဖို့ကြိုးစားရာ အောင်မြင်မှု ရရှိနေ”

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဘာလီကျွန်းနဲ့ကပ်ရပ်မှာ လွန်ဘော့ခ်ကျွန်း Lombok ဆိုတာရှိတယ်။ Tourism ခရီးသွားလုပ်ငန်းကို စနစ်တကျဖွံဖြိုးဖို့လုပ်နေတဲ့နေရာတစ်ခုပဲ။

အဲ့ဒီ လွန်ဘော့ခ်ကျွန်း Lombok မှာ Mount Rinjani ရင်ဂနီဆိုတဲ့မီးတောင်ဟောင်းတောင်ကြီးရှိတယ်။ ခရီးသွားတွေတောင်တက်လုပ်နေကျနေရာ။

အဲ့ဒီ Mount Rinjani ရင်ဂနီတောင်အောက်နားမှာ Trenggaluh ထရမ်ဂလရွာလေးရှိတယ်။

လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၆ နှစ်လောက်က အဲ့ဒီ Trenggaluh ထရမ်ဂလရွာမှာ ဒူးရင်းစိုက်ပျိုးထားတဲ့ မိသားစုခြံထဲမှာ ဒူးရင်းပင်တစ်ပင်က ထူးထူးခြားခြားဆူးမပါပဲ အသီးတွေသီးပါလေရော။

ပထမနှစ်မှာ တမူထူးခြားတဲ့အသီးဆိုတော့ အဆိပ်ဖြစ်မှာစိုးတာနဲ့ အဲ့ဒီထရမ်ဂလရွာသားမိသားစုက ဒီဒူးရင်းပင်က ဆူးမပါတဲ့အသီးတွေကို မစားရဲဘူးတဲ့။

နောက်နှစ်လည်း အဲ့လိုပဲဆူးမပါတဲ့ဒူးရင်းသီးတွေထပ်သီးပြန်တော့ သူတို့သားကလူငယ်ဆိုတော့ အရဲစွန့်ပြီးစားကြည့်ရာကနေ သာမန်ဒူးရင်းသီးလိုပဲ ဘာမှမဖြစ်ဘူးဆိုတာသိသွားတယ်။

အဲ့ဒီမှာ သူတို့အိမ်မှာဆူးမပါတဲ့ဒူးရင်းသီးသီးနေကြောင်းအကြောင်းကြားတော့ အာဏာပိုင်တွေကလာကြည့်ကြ၊ လူတွေလည်းလာလာကြည့်ကြနဲ့ အုံးအုံးကျက်ကျက်ပေါ့။

မြန်မာပြည်မှာဆို ပွဲပေးကြ၊ ဖင်ဘူးတောင်းထောင်ပြီးပူဇော်ကြလုပ်ကြမှာ။ ထူးတယ်ဆိုတာနဲ့ ရူးကြတာကိုး။

ဒူးရင်းဂတုံးဆိုပြီး အတိတ်စိမ်းယူတာတွေ “၀” ကိုမွေးကြ၊ ပုံထိုးကြပြီး အိတ်ထဲမှာပြောင်တလင်းခါကာ “၀” ဘဝရောက်ကျအုံးမှာ။

ပြီးရင်ဒူးရင်းသီးလည်းငြိမ်ငြိမ်မနေရပဲ အသီးပေါ်မှာ ဘာဂဏန်းပေါ်လည်း ယဥသန်းရှာသလိုရှာကြအုံးမယ်။

ထားပါတော့ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးအကြောင်းဆက်ရရင် ဘာလီကျွန်းနဲ့ကပ်ရပ်က လွန်ဘော့ Lombok၊ လွန်ဘော့ကျွန်းနဲ့ကပ်ရပ်မှာ အနောက်နူဆာတန်ဂရာ (West Nusa Tenggara) ကျွန်းရှိတယ်။

အဲ့ဒီကျွန်းမှာ လွန်ဘော့ကျွန်းက ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးပင်ရဲ့ကိုင်းကို ပင်ပွားပြီးစိုက်ကြည့်တာပေါ့။

ဘာဖြစ်လို့ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးကိုလိုချင်တာလဲဆိုတော့ ထူးဆန်းတာလည်းပါသလို ဆူးသာမပါရင် ဒူးရင်းသီးကိုသယ်ယူရတာ၊ အသီးခွဲရတာပိုလွယ်မှာကိုး။

ဒူးရင်းဆိုတာက အသီးမှာဘုရင်လို့အဆိုရှိတဲ့အတိုင်း အနံ့ကလည်းပြင်း၊ အရသာကလည်းရှိတာမို့ လာစားချင်တဲ့ ရှဉ့်နဲ့သားငှက်တွေရန်ကကာကွယ်ဖို့ သူ့ဟာသူသဘာဝကဆူးနဲ့အကာအကွယ်ပေးထားတာကိုး။

အဲ့ဒီမှာ အသီးကိုအစေ့မဲ့အောင်သာလုပ်လို့လွယ်တာ၊ အသီးကိုဆူးမဲ့အောင်လုပ်ဖို့ကမလွယ်ဘူးလေ။

ဒါကြောင့်ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးသီးတဲ့အပင်လည်းတွေ့ရော ကိုင်းကူးပြီးအပင်ပွားဖို့ ကြိုးပမ်းကြတာပေါ့။

ဒါပေမဲ့တူးမဲ့ဒူးရင်းသီးကခေါင်းမာတယ်။ လွယ်လွယ်နဲ့ဖြစ်မလာဘူး။ အင်ဒိုနီးရှားက စိုက်ပျိုးရေးပညာရှင်တွေကလည်း လက်လျော့အရှုံးမပေးဘူး။

အဲ့လိုနဲ့ အပင်ပွားပြီးစိုက်ကြည့်ခြင်းကို အကြိမ်ကြိမ်လုပ်ပြီး (၁၂) နှစ်ကြာမှ သူတို့လိုချင်တဲ့ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးပင်အပင်ပွားတွေရလာခဲ့တယ်။

ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးကို အင်ဒိုနီးရှားလို durian gundul လို့ခေါ်တယ်။ ဒူးရင်းဂတုံးပေါ့လေ။

ဆူးမဲ့ဒူးရင်းပင်ရဲ့ပွင့်တဲ့အပွင်းတွေရဲ့ (၂) ရာခိုင်နှုန်းကပဲ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးသီးပြီး ကျန်အပွင့်တွေက ညှိုးပြီးကြွေသွားသတဲ့။

တကယ်တော့ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးအပင်မှာ အားလုံးကဆူးကတုံးမဟုတ်ဘူး။ အချို့အသီးလေးတွေက ဆူးရာကျန်ချင်တယ်။

၂၀၀၇ ခုနှစ်မှာ အဲ့ဒီပထမဦးဆုံးဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးပင်ကနေ ကိုင်းကူးအပင် (၄၀) ကူးပြီးစိုက်ပျိုးခဲ့ရာကနေ စိုက်ပျိုးရေးဌာနက အပင်ပေါက် (၂၃,၀၀၀) အထိစိုက်ပျိုးပြီးကြိုးစားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

အဲ့ဒီမှာ ဂျာကာတာမြို့တော်နားက Mekarsari Fruit and Recreation Park ကိုပို့တဲ့အပင်ပေါက်တွေရော၊ လွန်ဘော့ကျွန်းက the University of Mataram ကိုပို့တဲ့အပင်ပေါက်တွေရောကနေ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးပင်တွေရမလာခဲ့ဘူးတဲ့။

အခုလို (၁၃) နှစ်လောက်အကြိမ်ကြိမ်စိတ်မပျက်ပဲကြိုးစားပြီးမှ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးပင်တွေကို အောင်အောင်မြင်မြင်ပွားများနိုင်တာဖြစ်ပါတယ်။

အခုတော့ အတွင်းသားအဖြူရော၊ အဝါရောနှစ်မျိုးလုံးစမ်းသပ်စိုက်ပျိုးနေပြီဖြစ်ပါတယ်။

တကယ်တော့ ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ Davao City ရဲ့အရှေ့ဘက် Compostela တောင်ကြားမှာ ၁၉၅၀ ကျော်တုန်းကပေါ်ဖူးသတဲ့။

အဲ့ဒီတုန်းကလည်း ဖိလစ်ပိုင်အစိုးရကစိုက်ဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်။ ၁၉၆၄ မှာ ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ Diosdado P Macapagal ရဲ့အစီအမံနဲ့ Compostela တောင်ကြားကဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးမျိုးတွေကို Davao Experiment Station စမ်းသပ်စိုက်ခင်းမှာစိုက်ပျိုးခဲ့ဖူးပါသတဲ့။

ဒါပေမဲ့ဆူးမဲ့ဒူးရင်းသီးစားဖူးတဲ့သူတွေက အရသာသိပ်မကောင်းလို့ မကြိုက်ကြဘူးတဲ့လေ။

ကျနော်တို့လို ဒူးရင်းသီးကြိုက်တဲ့ durian aficionado တွေအနေနဲ့ကတော့ စားဖူးတယ်ရှိအောင်မြည်းကြည့်ချင်တာပေါ့နော။

Credit : RichardMyoThant

2-July-2022